ایران حتی می تواند شریک مطمئنی برای کمک به برقراری صلح و امنیت پایدار در منطقه و بین اعضای سازمان مزبور باشد، چون به عنوان بزرگ ترین کشور منطقه خلیج فارس بر امنیت درونزا و پایدار در این منطقه بدون حضور قدرت های توسعه طلب فرامنطقه ای تاکید دارد و لذا با راه اندازی یک دیپلماسی فعال با کشورهای عضو شانگهای به تلاش ها برای بهره گیری از ابتکارات بومی در جهت پیشبرد منافع منطقه ادامه خواهد داد.
سازمان مزبور سیاست داخلی خود را بر اساس اصول اعتماد متقابل، منافع متقابل، برابری، مشورت های متقابل، احترام به تنوع فرهنگی و تمایل به توسعه مشترک تعیین کرده و اصول سیاست خارجی آن نیز مطابق با اصول عدم تعهد و عدم هدف قرار دادن هر کشور ثالث است.
یکی از این دستاوردهای مهم که نقش بسزایی در افزایش مبادلات و مراودات تجاری و اقتصادی با کشورهای همسایه و جهان دارد، پیوستن ایران به سازمان همکاری های شانگهای (SCO) است که بعد از ۱۵ سال از عضویت ناظر این به عضویت کامل تغییر یافته است و مراحل بعدی آن در حال انجام است.
ایران در سال ۲۰۰۵ به همراه هند و پاکستان به عضویت ناظر این سازمان در آمد. با وجود اینکه آن دو کشور از سال ۲۰۱۷ به عضویت دائم این سازمان درآمدند ولی ایران همچنان در کنار مغولستان، افغانستان و بلاروس به عنوان عضو ناظر با این سازمان همکاری کرد.
در واقع افول قدرت قبلی بلوک غرب به معنی انتقال این قدرت به شرق است که ایران نیز به لحاظ سنتی در این بلوک قرار دارد و لذا همین مسئله درگاهی برای خروج ایران از انزوای تحمیلی قبلی از سوی غرب خواهد بود.
-تلاش مشترک برای حفظ و تضمین صلح، امنیت و ثبات در منطقه
تا قبل از شکل گیری دولت سیزدهم، آخرین تلاش رسمی ایران برای ارتقای سطح همکاری خود برای عضویت دائم در\xa0سازمان همکاری شانگهای در سال ۲۰۱۷ با مخالفت تاجیکستان به عنوان یکی از کشورهای موسس این سازمان و نیز تعلل های روسیه و چین در پذیرش این عضویت با شکست مواجه شد.
وی پیش از این نیز نظریاتی داشت که در جنگ های جهانی به واقعیت پیوست. او جمله معروفی دارد که می گوید «هر کس بر اروپای شرقی فرمان براند بر هارتلند (قلب زمین) فرمان برده و هر کس بر هارتلند فرمان برد بر جزیره جهانی تسلط می یابد و هر کس بر جزیره جهانی تسلط یابد جهان را فرمانروایی می کند.»
ایران با بسیاری از اعضای فعلی این سازمان اشتراکات دینی، تاریخی، فرهنگی و زبانی دارد که می تواند به عنوان محور و پایه محکمی برای ارتقای همگرایی منطقه ای در نظر گرفته شود، از همین رو همواره بر لزوم توسعه هر چه بیشتر همکاری های کشورهای عضو سازمان در عرصه های منطقه ای و بین المللی تاکید کرده و از ظرفیت لازم برای کمک به پیشبرد روند همگرایی منطقه ای برخوردار است.
شواهد نشان می دهد که تکمیل این عضویت قطعی است چون در دیداری که «ژانگ مینگ» و «ولادیمیر نوروف» دبیران جدید و قدیم سازمان شانگهای در ۲۶ اردیبهشت امسال در تاشکند پایتخت ازبکستان داشتند، در یک کنفرانس خبری اعلام کردند که ایران می تواند از سال ۲۰۲۳ در صورتی که به همه تعهدات خود عمل کند به عضویت کامل سازمان همکاری شانگهای (SCO) تبدیل شود. نوروف سرپرست وزارت امور خارجه ازبکستان است.
قابل توجه اینکه عضویت کامل ایران در سازمان همکاری شانگهای تنها چند ماه پس از امضای قرارداد راهبردی ۲۵ ساله ایران با چین نشانگر تمایل و تلاش ایران در سیاست نگاه به شرق است.
از آنجایی که کشورهای روسیه و چین نیز چون ایران در شرایط تحریمی آمریکا قرار دارند، ایران در ۱۷ خرداد ماه امسال به سازمان همکاری شانگهای پیشنهاد تعریف پول واحد برای انجام مبادلات تجاری در میان بلوک اوراسیا را که شامل چین، هند و روسیه است، ارائه داد، تا با افزایش قوای سیستم مالی جهانی تحت سلطه دلار آمریکا مقابله کند.
حتی همین شروع روند عضویت ایران در این سازمان تاکنون توانسته است به تحکیم جایگاه ایران در سطح منطقه کمک کند و قدرت چانه زنی ایران را در معادلات خلیج فارس و مذاکرات با غرب دوچندان افزایش دهد. کما اینکه درخواست های مکرر و شتابزده آمریکا برای بازگشت ایران به برجام و تأکیدش بر آمادگی\xa0برای لغو تحریم های مرتبط با برجام و کنار گذاشتن مسائل منطقه از مذاکرات هسته ای را نیز\xa0در همین راستا می توان تحلیل کرد.
این سازمان دارای ابعاد مختلف فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی است و حضور ایران به عنوان یک کشور بزرگ و قدرتمند منطقه در آن موجب قدرتمندتر شدن آن خواهد شد و در عین حال عضویت کامل ایران در آن که مراحل حقوقی، فنی و اداری اش در حال بررسی است، یک تحول مثبت در خود این سازمان و در منطقه به شمار آمده و فرصت جدیدی برای گسترش همکاری های ایران و کشورهای منطقه به وجود می آورد.
از اینرو پیوستن ایران به سازمان اقتصادی و امنیتی شانگهای بیانگر پایان عملی شکست پروژه انزوای ایران توسط برخی از کشورهای غربی از جمله آمریکا خواهد بود و به عنوان یک سازوکار نهادین همگرایی منطقه ای، روابط دو و چندجانبه جمهوری اسلامی ایران را با تک تک اعضای این سازمان ارتقا خواهد داد.
بدین ترتیب درخواست عضویت دائم ایران پس از ۱۵ سال در دوشنبه با چراغ سبز ۸ کشور عضو دائم این سازمان از جمله هند، قزاقستان، چین، قرقیزستان، پاکستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان مطرح و با آن موافقت شد.
حضور ایران به عنوان عضو دائم این سازمان با توجه اهداف تصریح شده آن در حوزه های اقتصادی، تجاری، پولی و بانکی، انرژی و حمل و نقل شرایط بهتری را برای توسعه تبادلات بین المللی ایران و کاهش ابعاد بحران اقتصادی ناشی از مشکلات برجام\xa0 و گره زدن همه امور به آن فراهم می کند، چرا که ایران همچنان تحت تحریم های گسترده اولیه و ثانویه آمریکا قرار دارد و بسیاری از کشورها را برای برقراری روابط تجاری و بانکی شفاف با آن سخت نگران کرده است. \xa0
مسئله حضور ایران در سازمان شانگهای از جهت حرکت جهان به سمت نظم جدید بین المللی (با افول قدرت آمریکا) یعنی تغییر\xa0در کریدورهای قدرت جهان از آمریکا به سمت سازوکارهای دسته جمعیِ غیرغربی نیز حائز اهمیت است، چون در شرایط کنونی، موضع مثبت کشورهای عضو مبنی بر پذیرش ایران، نمودی از تشدید اختلافات و شکاف های کلی اعضای اصلی این سازمان مخصوصا چین و روسیه و هند با بلوک قدرت غربی به رهبری آمریکا به حساب می آید.